لطفا صبر کنید
فشار خون ریوی و نارسایی قلب!
فشار خون ریوی نوعی فشار خون بالاست که عروق ریه ها و سمت راست قلب را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
در یکی از انواع فشار خون ریوی که فشار خون ریوی شریانی (PAH) نام دارد، رگ های خونی در ریه ها تنگ، مسدود یا تخریب می شوند. این آسیب جریان خون را در ریهها کند میکند. فشار خون در شریان های ریه بالا می رود. قلب باید سخت تر کار کند تا خون را از طریق ریه ها پمپاژ کند. این تلاش اضافی در نهایت باعث ضعف و نارسایی عضله قلب خواهد شد.
🟢️ گردش خون ریوی: سیستم گردش خون بدن ما دو بخش اصلی دارد: یکی گردش خون بزرگ یا سیستمیک که خون را به تمام بدن می‌رساند و دیگری گردش خون کوچک یا ریوی که خون را به ریهها می برد تا اکسیژن گیری کند.
+ تفاوت فشار خون در دو گردش خون:
- گردش خون سیستمیک: در این گردش خون، فشار خون در زمان انقباض قلب به حدود 120 میلی‌متر جیوه می‌رسد و در زمان استراحت قلب به حدود 80 میلی‌متر جیوه کاهش پیدا میکند.
- گردش خون ریوی: در این گردش خون، فشار خون بسیار کمتر است. در زمان انقباض بطن راست قلب (که خون را به ریهها پمپ میکند)، فشار خون به حدود 25 تا 30 میلی‌متر جیوه می‌رسد و در زمان استراحت به 5 تا 10 میلی‌متر جیوه کاهش می‌یابد.
1. وظیفه متفاوت: ریهها ساختاری ظریف و حساس دارند. فشار خون پایین در ریهها به تبادل گازهای اکسیژن و دیاکسید کربن بین خون و هوا کمک میکند.
2. مقاومت کمتر عروق: عروق خونی در ریهها به دلیل ساختار خاص ریهها، مقاومت کمتری در برابر جریان خون دارند و به همین دلیل فشار خون در آنها کمتر است.
خلاصه مطلب؛ فشار خون در گردش خون ریوی به طور قابل توجهی کمتر از گردش خون سیستمیک است. این تفاوت فشار، به دلیل وظیفه متفاوت ریه ها و ساختار خاص عروق خونی در آن ها است.
چرا فشار خون ریه بالا می‌رود؟ افزایش فشار خون در ریه ها زمانی رخ می دهد که خون با فشار بیشتری به ریه ها پمپاژ شود. این وضعیت می تواند دلایل متعددی داشته باشد، از جمله:
- بیماری‌های قلبی: نارسایی قلبی، بیماری های مادرزادی قلب و اختلالات دریچه ای قلب
- بیماری های ریوی: آمبولی ریه (لخته شدن خون در ریه ها)، آمفیزم، فیبروز ریوی، بیماری های انسدادی مزمن ریوی
- اختلالات خونی: افزایش حجم خون، اختلالات انعقادی خون
- عفونت ها: اندوکاردیت (التهاب لایه داخلی قلب)
-تومورها: تومورهای ریه یا تومورهای قسمت فوقانی بدن که به ریه ها فشار می آورند.
- عوامل محیطی: زندگی در ارتفاعات بالا، قرار گرفتن در معرض سموم
- داروها: برخی داروها مانند داروهای شیمی درمانی
- عوامل موثر بر افزایش فشار خون ریوی:
- تنگ شدن عروق ریوی: کوچک شدن یا مسدود شدن رگ های خونی ریه
- افزایش مقاومت بافت ریه: سفت شدن بافت ریه و کاهش انعطاف پذیری آن
- افزایش حجم خون در گردش: افزایش حجم خون باعث افزایش فشار در تمام عروق بدن، از جمله ریه ها می شود.
📌️ اگر فشار خون در ریه ها به طور مداوم بالا بماند، به تدریج قلب آسیب می بیند؛ یعنی این اختلال در بدن به مرور زمان باعث بزرگ شدن و ضعیف شدن قلب فرد می شود. به زبانی ساده تر، این وضعیت می تواند به نارسایی قلبی منجر شود، به همین علت حتما باید فشار خون در ریه ها کنترل گردد.
📌️ اگر علائمی مانند تنگی نفس، خستگی، سرگیجه، درد قفسه سینه یا تورم در پاها را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایش های لازم میتواند علت افزایش فشار خون در ریه های شما را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.
🔸️در واقع فشار خون بالای ریه می تواند به تدریج و بدون ایجاد علائم مشهود پیشرفت کند. با این حال، رایج ترین علامت این بیماری، تنگی نفس است که حتی با فعالیت های سبک نیز احساس می شود. افراد مبتلا به این بیماری اغلب از خستگی مفرط و کاهش توانایی انجام کارهای روزمره شکایت دارند.
دیگر علائم شایع عبارتند از:
🔸️کبودی پوست: به ویژه در نواحی مانند لب‌ها، انگشتان دست و پا. این اتفاق به دلیل کاهش اکسیژن خون رخ می‌دهد.
🔸️تپش قلب و ضربان نامنظم: قلب برای جبران افزایش فشار در ریهها، مجبور به کار سخت‌تر می‌شود و این امر میتواند باعث تپش قلب و احساس ضربان‌های نامنظم شود.
🔸️ورم مچ پا و پاها: تجمع مایع در پاها و مچ پا به دلیل نارسایی قلبی ناشی از فشار خون بالای ریه است.
🔸️درد قفسه سینه: در برخی موارد، افراد مبتلا به فشار خون بالای ریه ممکن است درد قفسه سینه را تجربه کنند.
توجه: ظهور این علائم نشان دهنده مشکلی جدی می باشد و نیاز به مراجعه فوری به متخصص قلب و عروق دارد.
برای تشخیص قطعی فشار خون بالای ریه، مجموعه ای از آزمایش ها و بررسی ها انجام می‌شود. یکی از مهم ترین این آزمایش ها، اکوکاردیوگرافی است. در این روش، با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از قلب تهیه می شود که به متخصص کمک می کند تا اندازه قلب، ضخامت دیواره های قلب و عملکرد دریچه های قلب را بررسی کند. همچنین، با استفاده از اکو می‌توان فشار خون در ریهها را تخمین زد.
- آزمایش‌های تکمیلی
علاوه بر اکوکاردیوگرافی، ممکن است آزمایش های دیگری نیز برای تایید تشخیص و تعیین علت بیماری نیاز شود، از جمله:
- نوار قلب (ECG): برای بررسی ریتم و فعالیت الکتریکی قلب
- عکس قفسه سینه: برای بررسی اندازه قلب، ریهها و یا ناهنجاری
- آزمایش خون: برای بررسی عملکرد کلیه‌ها، کبد و سایر اندام‌ها و همچنین بررسی وجود برخی بیماری‌های مرتبط
- سی تی اسکن ریه: برای بررسی دقیق‌تر ساختار ریهها و شناسایی هرگونه ضایعه یا تغییر در بافت ریه
- سی تی آنژیوگرافی: برای بررسی عروق خونی ریهها و شناسایی هرگونه انسداد یا تنگ شدگی
- اسکن هسته‌ای ریه: برای ارزیابی جریان خون در ریهها
- کاتتریزاسیون قلب راست: در این روش، یک لوله نازک از طریق یک رگ خونی به قلب وارد می‌شود و فشار خون در داخل قلب و ریه ها به طور مستقیم اندازه گیری می شود. این روش دقیق ترین روش برای اندازه‌گیری فشار خون در ریهها است.
🟢️ تعیین علت بیماری: با انجام این آزمایش‌ها، پزشک میتواند علت اصلی افزایش فشار خون در ریهها را شناسایی کند که این امر برای انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است.
+ ارزیابی شدت بیماری: این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا شدت بیماری را ارزیابی کند و پیشرفت بیماری را تحت نظر داشته باشد.
+ طرح درمان
پرفشاری خون ریوی، بیماریی است که دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. دلایل اصلی آن به سه دسته کلی علت های شریانی ریوی و قلبی تقسیم می شود:
لخته شدن خون در رگهای خونی ریه که میتواند به دلیل سکون خون، جراحی یا برخی بیماریها رخ دهد.
بیماری هایی مانند لوپوس و واسکولیت که باعث التهاب و آسیب به رگ های خونی می شوند.
برخی داروها، به ویژه داروهای کاهش وزن، می توانند عوارض جانبی مانند افزایش فشار خون ریوی داشته باشند.
- بیماری های انسدادی مزمن ریوی:
(COPD) بیماری‌هایی مانند آمفیزم و برونشیت مزمن که با تخریب بافت ریه همراه هستند.
- فیبروز ریوی:
بیماری ای که در آن بافت ریه سفت و ضخیم می شود و تبادل هوا در ریه ها را مختل می کند.
زمانی که قلب به اندازه کافی خون را پمپاژ نمی کند، فشار خون در ریه ها افزایش می یابد.
تنگ شدن یا نشت دریچه های قلب می تواند باعث افزایش فشار خون در ریه ها شود.
راهکارهایی برای بهبود کیفیت زندگی
درمان پرفشاری خون ریوی، بسته به علت زمینه ای بیماری، متفاوت خواهد بود. هدف اصلی درمان، کاهش فشار خون در ریه ها، بهبود عملکرد قلب و افزایش کیفیت زندگی بیمار است.
روش‌های درمانی رایج عبارتند از:
🩺️ درمان علت زمینه ای بیماری: شناسایی و درمان بیماری زمینه ای که باعث افزایش فشار خون در ریه ها شده است، گام نخست در درمان است.
🩺️ دارودرمانی
- داروهای گشادکننده عروق: این داروها با گشاد کردن عروق خونی ریه، به کاهش فشار خون کمک می کنند.
- داروهای ضد انعقاد: برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در ریهها و کاهش خطر آمبولی ریه تجویز می شوند.
- داروهای تقویت کننده عضله قلب: در مواردی که نارسایی قلبی وجود دارد، این داروها برای تقویت عملکرد قلب استفاده می شوند.
در برخی موارد، تجویز اکسیژن به بیمار می تواند به بهبود وضعیت تنفسی کمک کند.
در آخر
✅️ به یاد داشته باشید که؛ درمان پرفشاری خون ریوی یک فرآیند درمانی طولانی مدت است و نیاز به پیگیری منظم توسط متخصص دارد.
+ تغییر سبک زندگی، مانند ترک سیگار، ورزش منظم و تغذیه سالم، می تواند به بهبود وضعیت بیمار بسیار کمک کند.
+ بالا بودن فشار خون ریوی اگر به موقع تحت کنترل و مراقبت های پزشکی قرار نگیرد سبب گشادی قلب و در نهایت نارسایی آن خواهد شد. به جز اصلاح سبک زندگی و تغذیه مناسب، درمان های دارویی و جدیدی برای مبتلایان به پرفشاری ریوی وجود دارد.
بهترین درمان برای اشخاصی که از این بیماری رنج می برند؛ مراجعه به متخصص قلب و عروق می باشد. ایشان به خوبی وضعیت سلامتی شما را بررسی کرده و درمان را شروع می کنند. درمان ها میتوانند شامل مصرف برخی داروها که برای درمان فشار خون نیز به کار می رود تا دیگر درمان ها متفاوت باشد. هدف این درمان ها جلوگیری از تشکیل لخته خونی و دیگر عوارض جدی این عارضه می باشد.
بهتر است بدانید که در گذشته فردی که از فشار ریه رنج می برد ممکن بود عمر کوتاه تری را داشته باشد. اما اکنون خوشبختانه افراد در صورت تحت نظر بودن و پیگیری روند درمانی می توانند برای سال ها عمر خوبی داشته باشند.
فشار ریه در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، عوارض بسیار جدی را به همراه داشته باشد.
خوشبختانه اکنون در حوزه پزشکی شاهد پیشرفت های قابل توجهی بودیم؛ بنابراین اگر علائم را زود شناسایی کنید و بلافاصله تحت درمان قرار بگیرید شانس مدیریت و بهبود علائم را خواهید داشت.